DİVRİĞİ

Divriği Ulu Camii'nin
batı kapısı
Coğrafi Konum :
Divriği ilçesi, Fırat nehrinin kolu olan Çaltı Çayı vadisi yakınında
kurulmuştur. İlçenin doğusunda Erzincan, batıda Kangal, kuzeyde Zara-İmranlı,
güneyi ise Malatya ile çevrilidir.
İlçenin yüzölçümü 2935 km2, rakımı 1250 m dir. İlçe merkezi nüfusu 17530
, köyleri ile birlikte toplam 32.710 kişidir.
İlçenin önemli dağları, kuzeyde Çengelli Dağı (2650), Deli Dağ (2150)
Eferdi, Göldağ ve Akdağ'dır. Güneyde Yama, Demirli, Geyikli Güneydoğuda
Sarıçiçek, doğusunda Iğınbat; batıda Dumluca yer alır. İlçenin en önemli
akarsuyu Çaltı ve uzerinde Mursal Baraji bulunan Hekme Çaylaridır.
İlçede karasal iklim özellikleri görülür. Kışları çok karlı ve soğuk,
yazları sıcak ve kurak geçer. İlçenin bazı dağlarında Meşe, Ardıç ve
Çam türü seyrek orman alanları mevcuttur.
Doğa ve Tabiat Varlığı : İlçenin güneydoğu yöresinde 2631 metre yüksekliketki
Yama Dağı eteğinde 2020 metrede kurulu Mursal Köyü, özelliği nedeniyle
yazları bölgenin mesire yeri olarak dikkat çekmektedir. Temiz havası,
yeşillikler içindeki tabiatı, bol ve temiz soğuk suları ve Mursal Barajı
ile yörenin en belirgin yeridir.

Mursal yaylaları
İlçenin Tarihçesi :
İlçenin tarihi geçmişi Hititlere kadar dayanır (M.Ö. 90) Roma devrinde
Teprice-Tefrike denilen bu şehir XIII. asırda İbn Bibi'nin Selçuk namesinde,
diğer bazı eser ve kitabelerde "Divrik" olarak rastlanmaktadır.
Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde şehrin adı bugün olduğu gibi "Divriği"
olarak yazılmaktadır.
VII. Asrın başında sasanilerin istilasına uğrayan Divriği ve yöresi,
Heraklius tarafından Sasani yayılmasından kurtarılmasından çok geçmeden
Arap ordularının saldırılarına ve güneyde yerleşmiş askeri kolonilerden
gelen akınlara hedef oldu. Çevre halkının bağlı olduğu Pavlikyen Mezhebi
de Divriği'ye büyük önem kazandırıyordu.
Divriği'nin Türkler eline geçmesi Malazgirt Zaferi ile gerçekleşmiştir.
Doğu Anadolu Türk emirleri arasında taksim edilirken Erzincan ve yöresi
Emir Mengücek'e düşmüştür. Bu sülalenin bir kolu da Divriği'de hüküm
sürmüştür. Mevcut kitabelere göre bunların devri XIII. yüzyılın ortalarına
kadar sürmüş ve bu tarihten sonra Mengücek hanedanının mülkü, Divriği'de
Selçukluların eline geçmiştir.
Anadolu'daki Türk Birliğinin dağılmasından sonra, Divriği'nin Mısır
memluk yönetiminde kaldığı görülür. 1398 yılında Divriği, Osmanlı padişahı
I. Beyazıd tarafından, o devirde Mısır valisi olan İbrahim Şuhhi'nin
oğlundan teslim alındı.1401 yılında Timur'un istilasına uğradı. Divriği'nin
Türk Birliğine kesin olarak katılması Yavuz Sultan Selim devrinde Mercidabık
zaferinden sonra olmuştur (1516). Osmanlı topraklarına katılan Divriği,
Sivas eyaletine bağlı bir sancak merkezi oldu .
Sivas ilinin yeniden düzenlenmesinden sonra Divriği, ilçe merkezi haline
getirilmiştir.
Tarihi Değerler : Divriği Kalesi
: Bazı bölümlerin M.S. 9. yüzyılda Pavlikanlarca yapıldığı anlaşılmaktadır.
Sur uzunluğu 1.5 km. kadardır. Büyük bir kısmı da Menğücekoğulları tarafından
13. yüzyılda yapılmıştır. İçerisinde camii, sarnıç, zahire ambarı, kaya
kovuklarının izlerine hala rastlanmaktadır. Bunlardan başka Kesdoğan
Kalesi, Odur (Kaya Burun) Kalesi bulunmaktadır.
Divriği Evleri :

Çankaya
Evi
Divriği sivil
mimarisi, XII.yy dan XIX.yy kadar gelişti. 24 mahalle 1000 dolayında
bakımlı ev ve konak, 30 cami, 4 hamam ve 600 dükkanlı çarşı dağlarla
çevrili yaşillik (Yeşil Divriği) arasında bayındır bir kent görünümündeydi.
Divriği sivil mimari eserlerinden Divriği konakları görülmeye değer
eserlerdi. Ahşap işçiliğin en güzel öğeleri sanatsal bir yapıda işlenmiştir.
Bunlardan bazıları; İsmail Yıldırım Konağı, Alanlı Konağı, Ayanoğlu
Konağı, Abdullah Paşa Konağı, Refik Durdu Evi, Çankaya Evi, Sancaktar
Zade Evi, Erçokluzade Yusuf Ağa Evi, Muradoğlu Evi, Deli Osman Ağa Evi,
KalıpsızEvi, Karsılıoğlu Evi, Hafisoğlu Evi, Dizdarzade Eyüp Efendi
Evi, Arıstakzade Evi, Yolgeçti Evi, Ede Bey Evi, Çalapverdizade Evi,
Burnaz Paşa Evi, Sütmolla Evi, Mühürdazade Evi, Yılankırkamalızade Evi’dir.
Camiileri :
Kale Camii: 1180 yılında Süleyman Şah oğlu Emir İshak tarafından yapılmıştır.
Mimarı Maragalı Firuz' un oğlu Hasandır. Kale Camii Türklerin en eski
yapısından biri olması sebebiyle çok büyük önem arz etmektedir.
Ulu Camii ve Darüşşifası : Ulu Camii, Mengücekoğullarından hükümdar
Süleyman Şah oğlu Ahmed Şah tarafından 1228 yılında yaptırılmıştır.1280m2'lik
bir alana oturan camiiye, kuzey, doğu ve batı yönünde yer alan taş süslemeleriyle
hayret uyandıran üç güzel kapıdan girilmektedir.
Darüşşifa ise, Behram Şah'ın kızı Melike Turan Melek tarafından 1228
yılında yaptırılmıştır. Bu eşsiz anıt 768 m2'lik bir alana oturmaktadır.18.yüzyılda
medrese haline getirildiği için Şifaiye Medresesi de denilmektedir.
Cedit Paşa Camii: Aynı isimle anılan mahallededir.1799 yılında yapılmıştır.
Bezemeleri Ulu Camiinde görülen süslemelerin kaba bir taklididir. Minaresi
siyah-beyaz kesme taş örgülüdür. Bundan başka Abı Çimen Camii (1840),
Gökçe Camii (1844), Zeliha Hatun Camii (1869), Hacı Osman Mescidi, Kemenkeş
Camii, Şemsi Bezirgan, Kültür, Ahmet Paşa, Süleyman Ağa, Tavukçu, Turabali
Mescitleri vardır.
Kümbet ve Türbeleri:
Sitte Melik Kümbeti: Mengücekoğullarından Emir Süleyman Seyfeddin Şahinşah
için 1195 yılında yaptırılmıştır. Sekizgen planlı, sivri pramidal külahla
örtülüdür. Tamamı kesme taştan inşa edilen türbenin süslemeleri dikkati
çekmektedir.
Kemareddin Kümbeti : Emir Kemareddin, Mengücekoğullarının hazinedarıdır.1196
yılında yaptırılmıştır. Sekizgen planlı, içten kubbe dıştan pramidal
külahla örtülüdür.
Kemenkeş (Nurettin Salih) Kümbeti : 1240 yılında yaptırılmıştır. Sekizgen
planlı içten kubbe dıştan pramidal külahla örtülüdür.
Naip (Gazezler) Kümbeti : Kitabesine göre 1291 yılında Naifı Eşref için
yaptırılmıştır. Sekizgen planlı pramidal külahlıdır.
Sinaniye Hatun Türbesi : Kalealtı mahallesindedir. Harap bir haldedir.
Muhtemelen Mengücekoğulları dönemine aittir. Bunlardan başka; Ahi Yusuf
Türbesi (13. yüzyıl). Araplık türbesi, Saracın Türbesi (18. yüzyıl)
Nasreddin Mehmet Yatırı (1489), Dumluca Köyü Dilber Kümbeti (13. ve
14. yüzyıl) Seyit Baba Türbesi, Saçlı Baba, Akça Baba, Hasan Paşa Türbesi,
Hüseyin Gazi Türbesi, Gani Baba Türbeleri vardır.
Hanlar - Hamamlar :
Pamuk Han : Demirdağ, istasyonunu yakınındadır. Duvarların büyük bir
bölümü ayaktadır. Üst örtüsü yıkılmıştır.
Burma han Kervansarayı : Divriği-Kemah-Erzincan yolu üzerindedir. Mengücek-oğulları
dönemine aittir. Sultan 1V. Murat'ın onarıma aldırdığı, Revan Seferine
giderken bu handa konakladığı rivayet edilmektedir. Büyük ölçüde harap
durumdadır.
Mirçinge Hanı : Handere köyündedir. Mengücekoğulları döneminde yapılmıştır.
Sadece kapalı mekanlardan oluşmaktadır.
Dipli Han : Günbahçe köyü ile Dumluca Köyü arasındadır. Duvarları ve
üst örtüsünün büyük bir bölümü ayaktadır.
Hamamlar : Aşağı Hamam (Hamam-ı Süfla-Acı Hamam-Kayaoğlu Hamamı) Bekir
Çavuş Hamamı ve İmamoğlu Hamamı,
Köprüler :
Handere Köprüsü : Handere köyündeki hanın 1 km kadar güneydoğusun-dadır.
Mirçinge Çayı üzerindedir. İki gözlü; sivri kemerlidir. 8 m. yükseklikte,
4,5 m. enindedir. Urta göz diğerinden büyüktür. Siirt Malabadi Köprüsünün
bir benzeridir. Bundan başka; Kız köprüsü, Tazlıoğlu Köprüsü, Kesik
Köprü, Lıh Çayı Köprüsü, Bereket Değirmeni Köprüsü, Köse Paşa Köprüsü,
Hüngür Köprüsü ve Altındere Köprüleri vardır.
Kiliseler :
Yukarı Kilise : Kalenin batısında büyük bir bölümü yıkılmıştır.
Aşağı Kilise : Yukarı Kilisenin altındadır. Duvarlar ve üst örtü büyük
çapta yıkılmıştır.
Kayaburun Köyü Kilisesi : Aynı adla anılan köyün girişindedir. Bunlardan
başka; Kaya Yakup Kilisesi, Erşün Kilisesi, Uzunkaya (Pargam )Kilisesi,Güresin
Venk mevkiinde bulunan kiliseleri vardır.
|